-
Tuan Yang Terutama Yang di-Pertua Negeri Sabah
Tuan Yang Terutama Yang di-Pertua Negeri Sabah
Tuan Yang Terutama Yang di-Pertua Negeri Sabah merupakan ketua dan pemerintah bagi Negeri Sabah. Beliau dilantik oleh Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong setelah mendapat nasihat daripada Ketua Menteri Sabah. Menurut Perlembagaan Negeri, Yang di-Pertua Negeri dilantik selama empat tahun. Sebelum ini istilah Gabenor digunakan.
Yang di-Pertua Negeri menjalankan kuasa eksekutif mengikut Perlembagaan Negeri dan membuat keputusan dengan nasihat Kabinet atau Ketua Menteri. Bagaimanapun, beliau juga boleh bertindak atas budi bicaranya dalam melaksanakan beberapa fungsi seperti melantik Ketua Menteri dan menangguh dari memperkenankan permohonan untuk membubarkan Dewan Undangan.
Persetujuan daripada Yang Di-Pertua Negeri adalah diperlukan bagi semua undang-undang yang diluluskan oleh Dewan Undangan Negeri.
Sabah tidak mempunyai raja atau sultan. Sebaliknya Yang Di-Pertua Negeri merupakan ahli Majlis Raja-Raja. Setiap mesyuarat yang dihadirinya akan diiringi oleh Ketua Menteri Sabah. Bagaimanapun, Yang Di-Pertua Negeri tidak boleh mengundi untuk memilih Yang Di-Pertuan Agong dan tidak boleh mempengerusikan mesyuarat Majlis Raja-Raja.
-
Dewan Undangan Negeri
Dewan Undangan Negeri terdiri daripada hanya sebuah rumah tanpa nama yang dipanggil Dewan Undangan Negeri. Kesemua 60 anggota Majlis dipilih daripada daerah ahli tunggal oleh hak pilih dewasa sejagat. Majelis mengikuti sistem multi-parti dan badan pentadbir dipilih melalui sistem pertama yang lalu. Walau bagaimanapun, Negeri boleh melantik sehingga 6 anggota Majlis yang dicalonkan berdasarkan syarat-syarat yang disediakan oleh Perlembagaan Negeri.Perhimpunan ini mempunyai mandat sehingga lima tahun mengikut undang-undang. Yang di-Pertua Negeri atas kuasanya boleh membubarkan badan perundangan negeri pada bila-bila masa dan biasanya berbuat demikian atas nasihat Ketua Menteri.
-
Kabinet Negeri
Kuasa eksekutif terletak pada Kabinet yang dipimpin oleh Ketua Menteri. Perlembagaan Negeri menetapkan bahawa Ketua Menteri mestilah ahli Dewan Undangan Negeri yang, pada pendapat Yang di-Pertua Negeri, memerintahkan majoriti di Dewan Undangan Negeri. Kabinet dipilih di kalangan anggota Dewan Undangan Negeri dan bertanggungjawab ke badan itu. Cabang eksekutif kerajaan terdiri daripada Ketua Menteri sebagai ketua kerajaan, diikuti oleh berbagai menteri Kabinet.
-
Setiausaha Kerajaan Negeri
Setiausaha Kerajaan Negeri (SKN) diwujudkan mengikut punca kuasa perkara 11. (1) dalam perlembagaan Negeri Sabah dan beliau dilantik oleh Yang di-Pertua Negeri atas nasihat Ketua Menteri. Jawatan ini merupakan jawatan yang tertinggi dalam perkhidmatan awam negeri Sabah.
Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri, Jabatan Ketua Menteri telah lama wujud semenjak pentadbiran negeri Sabah dibawah Syarikat Berpiagam Borneo Utara (1881 – 1942). Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri sebagai urusetia kepada Setiausaha Kerajaan yang merupakan Ketua Pentadbiran Awam membantu Gabenor ketika itu untuk mentadbir Borneo Utara. Pejabat ini merupakan pusat Latihan bagi pegawai-pegawai kadet yang baru dilantik dan juga mengawal beberapa jabatan pada masa itu antaranya:
- Pejabat Tanah
- Jabatan Buruh
- Jabatan Kerja Raya
- Jabatan Hutan
- Jabatan Keretapi
- Pejabat Ukur
- Jabatan Perubatan
- Jabatan Perbendaharaan
- Pejabat Pos
- Pejabat Cetak
Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri kekal beroperasi sehinggalah masa kini dalam pentadbiran negeri setelah kemerdekaan. Pada akhir tahun 1963, kesemua Jabatan Kerajaan yang bertanggungjawab langsung kepada Setiausaha Kerajaan telah dipindah ke Kementerian-Kementerian berkenaan dan Setiausaha Kerajaan merangkap Setiausaha Tetap kepada Jabatan Ketua Menteri. Setiausaha Kerajaan sebagai Setiausaha Tetap bagi Jabatan Ketua Menteri, Sabah mempunyai Jabatan, Bahagian dan Unit sokongan iaitu:
- Pejabat Ketua Menteri;
- Pejabat Pembantu-Pembantu Menteri;
- Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri;
- Pejabat Timbalan Setiausaha Kerajaan Negeri;
- Pejabat Hasil Bumi;
- Pejabat Hal Ehwal Dalam Negeri dan Penyelidikan;
- Bahagian Istiadat dan Protokol;
- Pejabat Perhubungan Negeri Sabah, Kuala Lumpur;
- Pejabat Akhbar dan Penerbitan;
- Bahagian Pengurusan dan Kewangan;
- Bahagian Kabinet dan Dasar;
- Unit Pemimpin Pembangunan Masyarakat;
- Unit Perancangan Ekonomi Negeri;
- Jabatan Peguam Besar Negeri;
- Jabatan Perkhidmatan Awam Negeri;
- Jabatan Perhutanan Sabah dan
- Jabatan Tanah dan Ukur
- Jabatan Cetak Kerajaan
- Jabatan Arkib Negeri Sabah
-
Kementerian dan Jabatan Utama
Sabah mempunyai sebelas (11) Kementerian yang berfungsi untuk menjalankan tanggungjawab serta portfolionya yang tersendiri. Kementerian-kementerian tersebut adalah seperti berikut:
- Jabatan Ketua Menteri
- Kementerian Kewangan
- Kementerian Pembangunan Masyarakat dan Kesejahteraan Rakyat
- Kementerian Pembangunan Luar Bandar
- Kementerian Kerajaan Tempatan dan Perumahan
- Kementerian Pelancongan, Kebudayaan dan Alam Sekitar
- Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi
- Kementerian Belia dan Sukan
- Kementerian Pertanian dan Perikanan
- Kementerian Kerja Raya
- Kementerian Pembangunan Perindustrian